Hội nghị diễn ra theo hình thức trực tiếp và trực tuyến dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Tham dự tại điểm cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư có đại diện lãnh đạo các đơn vị liên quan.
Ước giải ngân kế hoạch đầu tư vốn NSNN đến ngày 31/01/2023 đạt xấp xỉ 93,5%
Về kết quả phân bổ và giải ngân vốn đầu tư nguồn NSNN năm 2022, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết, tổng số vốn NSNN các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã phân bổ, giao kế hoạch chi tiết cho các nhiệm vụ, dự án là 551.378,271 tỷ đồng, đạt 95,1% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (vốn trong nước đạt 94,8% kế hoạch, vốn nước ngoài đạt 99,9% kế hoạch). Số vốn NSNN còn lại chưa phân bổ là 28.668,563 tỷ đồng (bằng 4,9% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao), chủ yếu là vốn cân đối NSĐP.
Ước giải ngân kế hoạch đầu tư vốn NSNN đến ngày 31/01/2023 là 541.857,52 tỷ đồng, đạt xấp xỉ 93,5% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cao hơn số liệu đã báo cáo tại Phiên họp Chính phủ tháng 01/2023 do đã cập nhật số liệu của các tỉnh: Hà Tĩnh, Hòa Bình; thấp hơn cùng kỳ năm 2021 (cùng kỳ năm 2021 đạt 95,11%) và một số năm gần đây nhưng là năm có số tuyệt đối giải ngân cao nhất so với các năm trước đây, tăng khoảng 23,5% (khoảng 103 nghìn tỷ đồng) so với năm 2021; với 08 bộ, cơ quan trung ương và 30 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt 100% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao và 40/51 bộ, cơ quan trung ương và 24/63 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới mức trung bình của cả nước (93,42%).
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, còn một số hạn chế, trong đó có những hạn chế đã tồn tại từ lâu nhưng chưa được khắc phục và chủ yếu là do các nguyên nhân như vai trò ngườiđứngđầu tại một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương chưađược phát huyđầyđủ, năng lực lập kế hoạch chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị thực hiện dự án còn hạn chế; vướng mắc về giải phóng mặt bằng chưa được giải quyết dứt điểm; cấp mỏ và khai thác vật liệu xây dựng; nhiều dự án gặp khó khăn trong việc tìm bãi đổ thải trong quá trình thi công; sự phối hợp giữa các cơ quan có trường hợp thiếu chặt chẽ; công tác thanh tra, kiểm tra chưa quyết liệt; việc xử lý các trường hợp chậm trễ, vi phạm quy định còn chưa kịp thời, nghiêm minh.
Nhấn mạnh đến các bài học kinh nghiệm, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho rằng, trên cơ sở phân tích tình hình, đánh giá kết quả đạt được, tồn tại, hạn chế, nguyên nhân, chúng ta có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm như công tác chỉ đạo điều hành thống nhất, xuyên suốt, quyết liệt, hiệu quả, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự vào cuộc của người đứng đầu các bộ, cơ quan trung ương, địa phương; phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu trong chỉ đạo, lãnh đạo, tổ chức thực hiện dự án đầu tư công của bộ, địa phương đã tạo nhiều chuyển biến, đạt những kết quả tích cực.
Nâng cao hơn nữa năng lực phân tích, lập kế hoạch, làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị thực hiện dự án, kịp thời, quyết liệt xử lý có hiệu quả các vấn đề, khó khăn, vướng mắc phát sinh; làm việc nào dứt điểm việc đó, không để kéo dài, gây ách tắc, lãng phí nguồn lực.
Các đơn vị trực tiếp triển khai kế hoạch đầu tư công phải chủ động rà soát, thông tin kịp thời, chính xác về khó khăn, vướng mắc để các cơ quan quản lý có chính sách, giải pháp nhanh, mạnh, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Duy trì, tăng cường, nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội để tạo sự đồng thuận xã hội trong việc thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nhất là các chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng thực hiện dự án đầu tư công.
Tăng cường, đẩy mạnh cải cách thể chế, phân cấp, phân quyền, phân công, phân nhiệm, đôn đốc và tăng cường phối hợp; kiểm tra, thanh tra công vụ gắn với đánh giá, phân loại cuối năm.
Về tình hình phân bổ kế hoạch đầu tư vốn NSNN năm 2023, theo báo cáo, kế hoạch đầu tư vốn NSNN năm 2023 được Quốc hội quyết nghị là 711.684,386 tỷ đồng; trong đó, số vốn chưa phân bổ chi tiết là 4.640,188 tỷ đồng vốn NSTW. Căn cứ số vốn 707.044,198 tỷ đồng đã được Quốc hội phân bổ chi tiết cho từng bộ, cơ quan trung ương, địa phương, Thủ tướng Chính phủ đã giao kế hoạch vốn là 707.044,198 tỷ đồng, bằng 100% số vốn Quốc hội quyết nghị.
Đến hết ngày 17/02/2023, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã phân bổ, giao kế hoạch chi tiết cho danh mục nhiệm vụ, dự án là 595.616,003 tỷ đồng, đạt 84,2% kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao, bao gồm: vốn NSTW là 305.950.525 tỷ đồng, đạt 84,1% , vốn NSĐP là 289.665,478 tỷ đồng, đạt 84,4%.
Số vốn NSNN còn lại các bộ, cơ quan trung ương, địa phương chưa phân bổ chi tiết cho danh mục nhiệm vụ, dự án là 117.313,085 tỷ đồng (15,8% kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao).
Ước thanh toán đến ngày 31/01/2023 là 12.819,57 tỷ đồng, đạt 1,81% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (cùng kỳ năm 2022 đạt 2,5%), toàn bộ là vốn trong nước (đạt 1,89% kế hoạch vốn trong nước). Trong tháng 01/2023, các bộ, cơ quan trung ương và các địa phương đang tập trung triển khai phân bổ chi tiết kế hoạch vốn cho các dự án và đang hoàn thiện thủ tục đầu tư để giải ngân kế hoạch vốn nên tỷ lệ giải ngân đạt thấp.
Về khó khăn, thách thức trong thực hiện Kế hoạch đầu tư vốn NSNN năm 2023, kế hoạch đầu tư công vốn NSNN năm 2023 có những thuận lợi hơn so với các năm 2021, 2022 do hầu hết các dự án lớn đã hoàn thiện thủ tục, giao đủ vốn trong Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025.
Tuy nhiên, năm 2023 là năm có nhiều khó khăn, thách thức như khối lượng công việc nhiều hơn, ngoài việc điều hành kế hoạch năm của các dự án đã có trong trung hạn, các cấp, các ngành tập trung chỉ đạo quyết liệt thực hiện, giải ngân dự án thuộc Chương trình phục hồi phát triển kinh tế xã hội, đánh giá giữa kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025; Quy mô vốn đầu tư công năm 2023 tăng khoảng 23% (khoảng 130 nghìn tỷ đồng) so với kế hoạch năm 2022 và tăng khoảng 250 nghìn tỷ đồng so với kế hoạch năm 2021 (năm đầu tiên của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025), trong đó lượng vốn Chương trình mục tiêu quốc gia rất lớn (bao gồm kế hoạch năm 2023 và toàn bộ số vốn năm 2022 chưa giải ngân được Quốc hội cho phép chuyển sang năm 2023); Các yếu tố như giá cả nguyên nhiên vật liệu dự báo biến động khó lường, tác động trực tiếp đến hoạt động đầu tư xây dựng, thi công của các nhà thầu…
Với những thuận lợi, khó khăn nêu trên, chúng ta cần tập trung phân tích thấu đáo, khách quan tình hình, tồn tại, khó khăn đã được chỉ ra trong năm 2022 và các năm trước, vận dụng những bài học kinh nghiệm để thống nhất đưa ra các giải pháp cùng triển khai thực hiện, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh. 40/48 địa phương đã giao chi tiết kế hoạch vốn đầu tư phát triển năm 2023 của 03 CTMTQG
Về tình hình triển khai 03 CTMTQG, đã ban hành 69 văn bản quy định cơ chế quản lý, hướng dẫn thực hiện 03 CTMTQG; tuy nhiên vẫn còn 03 văn bản hướng dẫn thực hiện một số nội dung, dự án thành phần thuộc CTMTQG phát triển KTXH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chưa hoàn thành.
Về phân bổ, giao kế hoạch vốn giai đoạn 2021-2025 còn lại của 03 CTMTQG, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ: phương án giao bổ sung 9.547,732 tỷ đồng kế hoạch đầu tư công nguồn NSTW giai đoạn 2021-2025 cho các bộ, địa phương; cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn và các phương án giao kế hoạch vốn sự nghiệp nguồn NSTW giai đoạn 2021-2025 cho các địa phương.
Về thực hiện, giải ngân vốn NSNN năm 2022, theo số liệu của Bộ Tài chính, ước đến 30/01, đã giải ngân được 13.730,922 tỷ đồng vốn đầu tư phát triển nguồn NSTW (khoảng 57% kế hoạch), còn 02/52 địa phương giải ngân dưới 20% hoặc chưa giải ngân vốn. Đến hết tháng 12 năm 2022 đã giải ngân khoảng 92,9% kế hoạch vốn đối ứng từ ngân sách địa phương.
Về phân bổ, giao kế hoạch vốn năm 2023, Thủ tướng Chính phủ đã giao 48.355,812 tỷ đồng vốn NSTW năm 2023 (bao gồm: 24.216,812 tỷ đồng vốn ĐTPT, 24.119 tỷ đồng kinh phí sự nghiệp) cho các bộ, địa phương thực hiện 03 CTMTQG năm 2023, đạt 97,6% tổng kế hoạch vốn.
Đối với 1.208,188 tỷ đồng còn lại, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ sau khi kế hoạch vốn trung hạn còn lại được giao; Ủy ban Dân tộc, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề xuất phương án phân bổ.
Đến hết ngày 17/02/2023, có 40/48 địa phương đã giao chi tiết kế hoạch vốn ĐTPT năm 2023 của 03 CTMTQG.
Về công tác chỉ đạo, điều hành, giám sát đánh giá các CTMTQG, thực hiện Nghị quyết số 01/NQ-CP; chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, trong tháng 02 năm 2023, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã chủ trì 03 Hội nghị trực tuyến với các địa phương để nắm bắt tình hình thực tiễn và chỉ đạo, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình năm 2023. Tại các Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu tập trung thực hiện các giải pháp cụ thể và dự kiến trong tháng 02 năm 2023 sẽ diễn ra cuộc họp trực tuyến Ban Chỉ đạo Trung ương với các địa phương.
Thực hiện điều hòa linh hoạt vốn giữa Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025
Về tình hình triển khai chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, sau 01 năm thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-CP, Chính phủ, các bộ, cơ quan, địa phương đã nỗ lực thực hiện các nhiệm vụ được giao; ban hành 17/17 văn bản hướng dẫn thực hiện các chính sách thuộc Chương trình. Giải ngân các chính sách hỗ trợ đến tháng 01 ước đạt 80,8 nghìn tỷ đồng.
Việc thực hiện Chương trình vẫn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc như triển khai hỗ trợ 2% lãi suất rất chậm so với yêu cầu đề ra, mới đạt 0,2% tổng nguồn lực, khả năng không giải ngân hết trong năm 2023; Nguồn tăng thu, tiết kiệm chi NSTW năm 2021 sau khi sử dụng để hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động còn dư 2.856 tỷ đồng, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chưa đề xuất cụ thể phương án xử lý; Còn 14.151 tỷ đồng kế hoạch vốn của Chương trình chưa được Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội; trường hợp không giao kế hoạch trước ngày 31/3 sẽ không được tiếp tục thực hiện.
Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, năm 2023 là năm thứ 3, năm bản lề, có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm, Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025. Để thực hiện yêu cầu, mục tiêu, phấn đấu giải ngân 100% kế hoạch năm 2023 đã được Quốc hội quyết nghị, yêu cầu các bộ, cơ quan trung ương và địa phương:
Đối với kế hoạch đầu tư công năm 2023, khẩn trương phân bổ chi tiết toàn bộ kế hoạch đầu tư vốn NSNN năm 2023 được giao, bố trí đủ vốn theo tiến độ thực hiện cho dự án quan trọng quốc gia, dự án phát triển hạ tầng trọng điểm có sức lan tỏa, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội.
Thực hiện điều hòa linh hoạt vốn giữa Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, bảo đảm giải ngân toàn bộ số vốn của Chương trình trong năm 2023 theo Nghị quyết số 10/NQ-CP của Chính phủ.
Các bộ, cơ quan trung ương và địa phương có thể sử dụng nguồn Chương trình để phân bổ, giao cho dự án có trong Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và sau đó điều chỉnh lại tương ứng cho các dự án thuộc Chương trình. Việc điều hòa vốn phải bảo đảm các điều kiệnnhư dự án đủ điều kiện giao kế hoạch vốn hằng năm; Các bộ, cơ quan trung ương, địa phương thúc đẩy giải ngân tối đa vốn Chương trình cho tất cả các nhiệm vụ, dự án (bao gồm cả các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình và các nhiệm vụ, dự án có trong Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, bảo đảm đến hết ngày 31/01/2024 giải ngân toàn bộ kế hoạch vốn từ nguồn Chương trình.
Đối với các nhiệm vụ, dự án đã được bộ, cơ quan trung ương, địa phương giao kế hoạch vốn năm 2023 nhưng vẫn còn hạn mức kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025, có nhu cầu đẩy nhanh tiến độ để hoàn thành dự án, đề nghị bố trí vốn từ Chương trình để đẩy nhanh tiến độ giải ngân các dự án nêu trên. Nghiên cứu, chủ động chuẩn bị các điều kiện cần thiết về mặt bằng, mỏ vật liệu, nhân công… như thực hiện trước công tác kiểm đếm, đo đạc đất, phương án tái định cư nhằm nâng cao tính sẵn sàng, khả thi của dự án. Áp dụng các hình thức đấu thầu phù hợp với tính chất dự án, đúng quy định pháp luật, lựa chọn nhà thầu có đủ năng lực thi công, lựa chọn hình thức Hợp đồng phù hợp theo quy định, tránh để tình trạng các nhà thầu có tâm lý chờ điều chỉnh giá đối với Hợp đồng trọn gói thi công.
Tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong giải ngân vốn đầu tư công; có chế tài xử lý nghiêm khắc theo quy định pháp luật các chủ đầu tư, Ban quản lý dự án, tổ chức, cá nhân cố tình gây khó khăn, cản trở, làm chậm tiến độ giao vốn, thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công. Thay thế kịp thời những cán bộ, công chức, viên chức yếu kém về năng lực, trì trệ, gây nhũng nhiễu, tiêu cực, kiên quyết xử lý các hành vi tiêu cực trong quản lý đầu tư công.
Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương: Thực hiện các biện pháp kiểm soát giá và chất lượng nguyên vật liệu xây dựng phục vụ cho các dự án đầu tư công; tăng cường kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm, nhất là việc giao mỏ nguyên vật liệu không đúng đối tượng, không đúng thẩm quyền. Cập nhật, điều chỉnh công bố giá vật liệu xây dựng, chỉ số giá xây dựng theo quy định. Kiểm soát tình trạng biến động giá nguyên, nhiên vật liệu xây dựng và xử lý nghiêm các hành vi đầu cơ, nâng giá trục lợi.
Ban hành đầy đủ các văn bản hướng dẫn thực hiện CTMTQG trong tháng 02 năm 2023; rà soát các văn bản hướng dẫn chưa thống nhất, chồng chéo, sửa đổi kịp thời để các địa phương thuận lợi trong tổ chức thực hiện 03 CTMTQG; chủ động thực hiện và giải ngân vốn kế hoạch năm 2022 chuyển nguồn sang năm 2023 theo quy định tại Nghị quyết số 69/2022/QH15. Ban Chỉ đạo Trung ương các CTMTQG tổ chức họp định kỳ để nắm bắt tình hình, tháo gỡ kịp thời vướng mắc phát sinh./.